Martondur hubani boruni tulangni, ai ma na margoran panak boru Rongga Huning ai ma Nasaduk di Hataran, boruni Tuan Padang Rapuhan i Tanoh Hapoltakan.
Jumpah ari patarni isuruh Tuan Sormaliat ma jabolonni, ai ma namargoran si Tahal Tabu Pangaldung-aldung ondi, seng si Tahal Tabu ibahen goranni, si Tiptip Pahu Lada do, tagan mardonda-donda partutur na sagang jumpahma bana sondahan on, anjaha seng be ia jabolonni be, sanina mando ikirahon. Ia ma juak-juakni na doskon uhurni, ia ma isuruh martondur hu Padang Rapuhan. Na lahoma martondur ondi ia, ipapulung nasida ma ganupan gamot pakonni rayat nai ge pangulu dusun, ijin homai ma ge Guru Gumbak na Bolon. Ipantom nasida ma sada horbou, ai ma panganonni sidea ijai. Dob mangan ai, isungkun gamot ai ma Guru Gumbak na Bolon hatani pangidahan ampa ari madear ampa bulan matorang.
Nini ma: “Guru nami, Guru Gumbak na Bolon Huta on, pilih hamma ari madear atap ija sidearan paingkaton tuan huta on si Tiptip Pahu Lada laho martondur boru hu Padang Rapuhan, hu Tanoh Hapoltakan, ai ma boru tondong hun rumah on”. Marbalos ma Guru Gumbak na Bolon, nini ma: “Aha sungkunon nasiam ahu panggamot pangulu dusun, tindangma panganggasan ma huahapkon, mordongma pangulhulan; sinbeini parpadanan, sayopni parbuluhan. Seng asi haguruonku, haguruanni Guru Langgam Banua mando na asi ibahen nasiam”. Nai ma nini Guru Gumbak na Bolon ondi. Ase sonai nini guru ondi, sonon do: “Domma maseda pustaha jati anjaha tarallok tawar pangubung-ubung halani ibahen guru pangoto-otoi.” “Naha guru pangoto-otoi guru nami?” nini gamot ai. “Ai lang ididah hanima pambahenni Guru Langgam Banua, ihatahon ia hona aji anjaha mangutahkon daroh, hape darohni horbou do, anjaha ibahen Guru Langgam Banua bulung ni torop ihatahon begu hape bulung ni torop do. Jadi halani ai mulai sadari on seng adong be asi haguruonku. Anggo haguruonku humbani Naibata do, haguruon dunia on mando asi ibahen nasiam”. Jadi lanjar martinading hata ma ia, nini ma: “Ou pangulu dusun ampa nasiam gamot, sonai age nasiam jolma sinbuei, laho ma au, pindah hun huta on”. Jadi marbalos ma use gamot ondi, nini ma: “Ulang lobei sonai hatamu guru nami, siajaranmu do ope hanami”. “Domma dong Guru Langgam Banua”, nini guru ondi. “Ia mando guru nasiam, tangian ma pinggol nasiam bani hatani, ase sahapku”. Jadi nini jolma sinbuei ma use: “Sahapmu pe Guru Gumbak na Bolon huta on itangihon hanami do”, nai ma nini rayat ondi. Jadi marhata ma guru ondi, nini ma: Ia tangihon nasiam pe, tangihon nasiam ma hatangku. Sadari on mando hansa, on ma tene patugahon bani nasiam, sonaha pe maningon roh do ari parpudi, salpu ari parlobei”. Sip do halak ondi mambogei hatani ai. Dob konsi sonai marhata ma Guru Gumbak na Bolon ondi, nini ma: “Ou panggamot pangulu dusun, maningon roh do holi haloloyot ni portibi, hasesegani tanoh, langit pe lang jujungon, tanoh pe lang dogeion, anjaha roh ma udan batu, bahatma jolma matei, mabiar ma nasiam holi ampa hatahutan, ulang be nasiam mabiar, roh do Ompung Naibata guru humbaboini portibi, hun toruh ni angkasa na manantanhon bonang sitora itam hitei dalan hu Nagori Atas, hitei dalan hu Nagori Toruh. Ia do gan hapeni siapul na tangis sihei-sihei na boratan sitogu na magulang siborei na lang tinandu, si papurpur na mahodok si palunggar na mapusok si harhari na mapoltik haru holong ni atei. Marhata ma nasiam holi ulang do au tupot ompung isindar-sindar matani ari, pakon holom-holomni bulan, nadop tipot do ahu hapeni nansain dokahni, isindar-sindar matani ari iholom-holomni bulan, naima nini nasiam holi bani ari parpudi. Lang tarbahen lang maningon roh do ai, on ma sada tandana hupatugah bani nasiam, maningon roh do bani ari parpudi situmbuk holbung-holbung sitorbani buntu-buntu, manjulur ma holi na lang ulog, habang ma holi sena haluhuy, na mambahen dalanni jolma na pitu bintang i dalan bahen dalanan si, anggo roh ma ai boi pitu sogot. Lang opei ai mulani singkam mabarbar meningon roh do use dapotna parhatahon nasodapot marsididahan, na sabintang i dalan daohni dalanan, dapot hita marsahap. Nang opei ai homani, maningon roh do use alingni do nabogei, tompani lang naidah; nang ai ope, maningon roh do use, rupani do naidah, alingni lang nabogei. Nang ai ope, maningon roh do use tingting manjadi jangat, jangat manjadi tingting; rayat manjadi raja, raja manjadi rayat; nang ai ope use maningon roh do use tindang pangunggasan mordong i pangulhulan, sinbei ni parpadanan sayop ma parbuluhan, roh homai do use, marhata ma si tagor mangin-angin, guntur ma dunia, tangkok ma holi na sada, turun songon na dua, nang ope ai roh do use, tubuh konon ni jolma ma holi binatang, tubuh konon ni binatang ma holi dunia use, gonrang i buntu-buntu marsaor odap-odap, lang be binotoh holi arih na siang ampakonni ari na golap. Ijai roh ma udan batu, bahat ma jolma matei, ijai ma roh Naibata Guru tubuh bei ma jolma in humbani tanomanni bei, songon dawan rih, marmata marigung, martangan marnahei, tapi seng marsahap. Jadi mulak bei ma hubani pamatangni bei tondi-tondi ni na dob matei, baru marsahap. Sanggah ijai roh do udan na marsaor ni minak i bagas pitu borngin, manjalo gaji bei ma haganup sagala jolma i dunia on, marguru horja ni bei”. Nai ma hatani Guru Gumbak na Bolon. Dob ai, laho ma ia seng na botoh huja, matei ningon bangkei ni seng taridah.Ia partonduronkon ni Tuan Sormaliat sonon do: Isuruh Tuan Sormaliat ma na songon parjongjongni, na songon rupani, ai ma na margoran si Tiptip Pahu Lada, tangan mardonda-donda, partuturna sagang jumpahma bana sondat. Ipaingkat ma dua halak hasomanni, aima siombah bajudni. Laho ma sidea hu hapoltakan, dua bulan i dalan sidea mardalan.
Das ma i Hapoltakan, masuk ma sidea hu huta, ai ma na margoran Huta Padang Rapuhan. Dong ma na marsampak hotang ijai, idapoti si Tiptip Pahu Lada ondi ma namarsampak hotang ai, marsampak hotang ma sidea, iapit si Tiptip Pahu Lada ma hotang ondi, seng ongga mardalih iapit bana sampak hotang ondi, tarsurung do habotohonni taringat sampak hotang ai, ase halak na marsampak hotang ondi, loja ma sidea na marsampak hotang ai, anggo hasomanni si Tiptip Pahu Lada iampit ope hotang ondi sahali nari, nini do lanjar marsahap ia: “Ep raga bayu, mumbang ma ham lobei, domma malohei iahap harajaon huta on”. Mumbang ma tongon i babou sampak raga ondi, seng aha binotoh manjamai i awan-awan in, haguruonni ai do ipakei sampak hotang ai. Nai ma hapandeanni si Tiptip Pahu Lada ondi, longang bei do imbangni na mansampak hotang ondi na mangan ondi hu rumahni bei seng saut be paidah-idah sampak na i babou ai. Marponing do tong humbai nagirah sogot das manlele guling matani ari.
Jadi marhata ma imbangni ondi: “Naha do dahkam sampak hotang ai? Lalab i babou ai ibahen ham? Ngol-ngolan hanami paima-imahon”. Jadi marhata ma si Tiptip Pahu Lada, idilou ma sampak hotang ondi: “Ou raga bayu, susur ham lobei hu toruh”. Dob konsi ihatahon hata na sonai ai, susur ma tongon sampak hotang ai, lambin roh longangni do halak ondi haganupan.
Sar ma barita ni partandang ai i huta in. Dong ma na patugahkon hu lopou hubani Tuan Padang Rapuhan, nini na patugahkon ondi ma: “Tuan nami, dong ijan jolma na mubah ampa na tarlobih”. Marsampang ma Tuan Padang Rapuhan ondi: “Jolma na mubah sonaha do nihatahon min ambia?” “Jolma partandang do tuan nami. Boi ibahen bana sampak hotang humbani na sogot das hubani sonari, domma guling matani ari tuan nami, mumbang lalap i awan-awan in. Susur nini dompak sampak hotang ai, susur do”. “Etah ma tongon ambia”, nini tuan ai ma. Jadi laho ma sidea tongon lanjar ipartuturhon tuan ai ma. Jumpah bai partuturan ni sidea ai, suruhonni panagolanni do hape hun Parpandanan na Bolag, lanjar iarahkon ma hu lopou. Das i lopou manungkun homai ma puang bolon, nini puang bolon ondi ma: “Ai parja do nasiam bapa?” Marsampang ma si Tiptip Pahu Lada ondi: “Hun Parpandanan na Bolag do hanai lai”. Nini puang bolon ondi ma: “Eyak bapa, anggo sonai iboto ham do ijai gaweihu?” Jadi marsampang ma si Tiptip Pahu Lada ondi: “Ise gawe ta in? Ise goranni lai?” Nini puang bolon ondi ma: “Seng boi nagoran gawei diri”. Jadi ipatugah Tuan Padang Rapuhan ma goranni, ai ma si Dayang Ruting Bunga, igoran halak ai ma Puang Bolon na Mahobor Matabur, namanjadihon puang Parpandanan na Bolag. “Dong pe ge ia?” nai ma nini puang Padang Rapuhan manungkun si Tiptip Pahu Lada: “Tuan nami dong opei, inang nami ma ia”. “Idah”, nini tuan ondi ma. “Ise ma goranmu ambia?” “Si Tiptip Pahu Lada do tuan nami”. “Anggo nai do ambia, seng ho mar tuan nami bangku, tulangmu do au. Piga ma hanima sanina ambia?” “Dua hanami dalahi dua hanami daboru tuan nami”. “Ise ma sintua ambia?” “Daboru do sintua Tulang” nai ma nini si Tiptip Pahu Lada ondi. “Ise goranni?” nai nin tulangni ondi. “Nandorhaya di Bulan Tulang”. “Paduahon?” “Nandorhaya di Ari; dob ai abangma na margoran Sormaliat. Au ma sianggian”. Nai ma nini si Tiptip Pahu Lada ondi. Lanjar ijai ma ipaihutkon si Tiptip Pahu Lada ondi hatani tinaruhonni bani tulangni ai, oberehkon ma demban bani tulangni ondi ampa anturangni, nini ma: “Non do hatani abang hun Hasundutan, nahuboban ampa taruhkonon hubani nasiam. Inang domma matua, naha do holongni atei nasiam, atap ija holi manuk-manuk ni begu hosah, gendo dong namangurus i rumah bolon, ambah ni ai gendo dong na pagalpa-galpahon jabolon i rumah bolon, nai ma panroh nami on”. Dob ai marpingkiri ma tuan na poso Padang Rapuhan pakonni puang bolon, iparsahapkon sidea ma boruni, nini ma: “Rangga Huning, naha do uhurmu inang. Roh halak on ijon, anakni amborumu do ia, hun Parpandanan na Bolag, hape na ibotoh do ho. Dong amborumu i Parpandanan na Bolag, tongon bani habar do, halani daohni Parpandanan hujon, seng ongga marsibotohan bei, ai ma ase lang tinandaan be age dakdanak on. Naha do uhurmu bani panrohni sidea on?” Marsampang ma boruni ondi: “Naha ma hubotoh hatahononku inang? Ia roh ma hape, ia roh lang pinandang na roh, ulang sinuruh ase laho. Mulak nini uhurni sidea, mulak. Roh nini sidea, roh ma seng dong na hupanggil”. Marsampang ma inangni ondi: “Ai sonai do gakni ibotoho inang marsampang hataku ai?” “Naha ma ningku lang sonai?” nini boruni ondi.
Marsahap ma use inangni ondi: “Sonon do, bahen ma buhuni sahapmu ase ibotoh sidea mulak. Anggo sikahanan si Sormaliat do anak ni amboru mai. Nini uhur nami ampa bapa, dudama dudaonni amborumu, alopma bah inumonni”. Songon na borat do iahap boruni ondi marsampang hatani inangni ai. Mintor itadingkon boruni ondi ma inangni ai, lahoma ia hu partonunanni hu atas pantangan si andang-andung ai ma na manrahutkon golang-golang na manandarhon bosi, pantangan si pitu sundut gijang ni partonunanni.
Dob konsi ai marsahap ma puang bolon Tuan Padang Rapuhan ondi, nini puang bolon ai ma: “Naha do tuan nami domma huunung-unung borunta, songon na so tarjai do uhurni, atap ibahen daohni dalan in do in”. Jadi marsampang ma Tuan Padang Rapuhan ondi: “Benahamu na daoh anggo satimbang na dohor do”. Jadi marsampang ma boruni ondi: “Ai naha do gakni Bapa, ai toktok sipagolmahonon do?” Jadi pintor marhata ma puang bolon: “Tongon do da tuan nami sahap ni angkora on ai, ai sonaha do halak ai seng ibotoh helanta ai be martuturhon halak?” Jadi iarusi tuan ai do ai.
Dob konsi ai, idokah-dokahni use, kira-kira song dua puluh borngin na dop salpu, marhata ma puang bolon ai bani si Tiptip Pahu Lada: “Naha do langkahmu amang, andigan do ho mulak hu Parpandanan?” Jadi nini si Tiptip Pahu Lada ondi ma: “Antigan ma hubotoh Anturang anggo seng ope dapot sahap humbani nasiam?” “Sonon do amang, domma putus parsapan nami ampa tulangmu. Dear ma uhur nami dakdanak on ma buat uhurni. Naha do ge, domma dapot ho sahap humbani dakdanak on?” nin anturangni ondi.
Dob konsi ai lahoma si Tiptip Pahu Lada hu atas pantangan ondi, mansahapkon bani panak boru Rongga Huning Nansanduk di Hataran nini ma: “Ou Inang panak boru. Naha do hata bahen bobanon hubani abang hu Parpadanan na Bolag. Agendolah apala hata sangkababah sena mambahen ingaton”. Marsampang ma panak boru ondi: “Anggo hata bahen bobanon lang adong hubotoh opei, na mambahen luarkononku. Domma haputusan bam Tiptip Pahu Lada, seng dong hata ulakkan, hata tadingkonon pe lang dong. Nai ma putus ni parsahapanta, mulak ma ham.” Jadi marsampang ma si Tiptip Pahu Lada: “Anggo nai do panak boru mulak ma au lobei”. Marsampang ma panak boru use: “Seng marhata lobei lalap mulak ma”. Tontang jai seng ibotoh si Tiptip Pahu Lada be panarianni nini ma: “Dong do hape dalan roh, lang be dong dalan mulak”, nini si Tiptip Pahu Lada. Jadi marsampang ma panak boru: “Nai ma tongon da. Ai lang ibotoh ham ai? Udan na so pinanggil, logou na so nidilou”. Iulakhon si Tiptip Pahu Lada ondi ma marsahap, seng haru itangar panak boru ondi sahapni, ngayotan ia itadingkon ma humbani partonunan ai. Lanjar-lanjar sonai ma.
Dob ai ngayotan ma si Tiptip Pahu Lada iparsousoui ma anturangni ondi ampa tulangni mulak ma ia hu Hasundutan.
Das ma ia i Parpandanan na Bolag, ipatugahma bani Tuan Sormaliat hatani na so ra panak boru ai. Dob ai manriah ma sidea, patarni use itama sidea ma use atap ipakeima dorma ai ma na margoran: “Sitenggar na madaoh simapang na madohor. Ibuat sidea ma pulung-pulungan untei sipitusaragunan, huning pananda i juma na bolag atap na huning na marbunga, baubauan, igilingma ai lumat, ibuat homai ma bulung tarup, hinouhou ni dalig. Laho ma sidea hu bah tongah borngin ipatimbun ma horsik paranggiran. Ibolah ma untei ai. Sada bolah pitu, dua bolah opat, dua bolah tolu, sada mampagari dirini. Ipisat ma ai bani bulung taruk paranggiran ai, i atas ni horsik na tinimbun ai. Anggo horsik ai pitu hatubang do ai. I atas ni ai ma ibahen bulung taruk ai, ibahen homai ma bah pitu nangging, onom halak mar-ilah, manginggoti anggir ai. Turun-turun manabas. Ia hatani ilah ai sonon do: “Sihanjurlai monjap-onjap, onjap-maronjap, sihanjurlai monjap-onjap, ipaspas tudung sidabungkei, sihanjurlai monjap-onjap, onjap-onjap sidabungkei. Sihanjurlai monjap-onjap, onjaphon hita parhundulni panak boru ondi, sihanjurlai monjap-onjap. Onjap-maronjap, sihanjurlai monjap-onjap, onjaphon hita pardalanni panak boru ondi. Sihanjurlei monjap-onjap, onjap-onjaphon hita pangulahni puang ondi, sihanjurlei monjap-monjap. Onjap-onjaphon hita parsahapni puang ondi. Sihanjurlei manjap-onjap”. Nai ma doding ni sidea mangilahi anggir ai. Ia pakean ai ondo: dong ma rantei gotong, dong ma mangalhal suhul gading, dong na mardormani anjaha na amparhon do i lambung anggir ai barang-barang pakeanni puang, songon bulang-bulang nai, age ombing sinongkok bali-bali, bajud, tagan harandan mombang, puei juring, hiou na bayu, tikar na bayu, nitak pinohul, margaluh na mahei duang kamata, manrudang mangei-mangei, ai ma upahni tonduy ni panak boru ai. Idilo nasida do tonduy ni panak boru Rongga Huning, ase rup maranggir i paranggiran ai. Tabasni si tenggar namadaohni ma use: “Dang sir mulani hata huhatahon do hatangku bani si alam sahajir, na mampogang dalahi si alam tubiak magan hapei ni mampogang daboru. Borhat ma ham si alam raja bahar, si alam pangaduan berkat lagi ya berkat tuan mandora unglah pakonni si alam pangaduan, usarma ima-ima antang dadi aha do aulani sarigi ongkou ujung saribu ou, tala tuma tala-tala tili tumilitili, tuma leban tuma lebun, lalu mampadang, lalu mampedung na suang pusuk ni joring, tubuh i raban-raban na humatar humotir nasuang bulungni malnou. Tubuh ibuntu-buntu na rumang kasak rumah kisik na suang bulungni buluh, tubuh i bornou-bornou. Ompung Saringom Dibata ma gan hapeni na patuang-tuang bah na paundur na maingat, namarpusukhon na suang lada sulah tunggal na martartar marterter, na martartarhon inang sihadosan, dirahut diluai-luai, igantung idabal-dabal harandan murlei-urlei bani gumuling-uling, omun sumorop-orop, pasiar pasorop nani ateihonku bani panak boru Rongga Huning. Askei, logou na mamurpur, bintang na marondang padas dungkon, naniateihonku bani panak boru ondi antang sonaha au lani, naniateihonku ambit pandei nainei jolma na sung bulung-bulung gupul na bayu, sondop-sondop homani bai uluni panak boru ondi atap, sombuh lai siholni malum ni ateihonku, antang sonaha ma use lai naniateihonku Tuan Saligi mandam aori, ambot pandei nainei jolma na suang mata raya sipullas, rayung bolig homani bani borgok ni panak boru ondi, atap sombuh nani siholni malum namim ateihu, mintolah lai nuan, haluhuy mayap-ayap, manongah-nongah langit hupanggil lagia turun, mintolah lai nuan parateianni panak boru ondi husolukon lagia soluk i bagas paranggiran on, naha ma nani use Tuan Saligi Mamdam Sori ou, ambit pandei nainei jolma na suang ari logou ari mamurpur, sedo pinanitokkon onding-onding mangonding nasantongkin, madokah agari lang naha ma au use naniateihonkon Tuan Saligi Mandom Sari ou, ambit pandei nainei jolma na suang si puei juring naembas-embashon homani atap sombuh lani siholni, malum namin ateihu naha ma use nani ateihonkon Saligi Mandom Sori ou, ambit pandei nainei jolma, na suang bajud pandan marihur i abing-abing panak boru ondi sombuh lani siholhi malum niateihonku hiou sitariou iou sitaria iou mardoding-doding pasapahon na santongkin madokah gari lang, hei-hei ma lo handian ou Raja Boang, ou Raja Bobing, bani parateianni panak boru sumual matani arek so haru banbanni sua haru bunbunni. Pabanban do pabunbun naniateihonkon palapang do palupung paruhurankon bani panak boru Rongga Huning Nansanduk di Hataran lupa ia mangan ase lupa mardingat au, lupa modom ase mardingat au, halani ham hapeni alam pangaduan, alam Raja Bahar, ham do gan hapeni, manga ompak na milas na padas padungkon niateihonku bani panak boru Nansanduk di Hataran, tindang pangarian do, ia hundul pangalolahon habian ni na hona dormangku si tengger na madaoh simapang na madohor, ya haum”. Dob ai pitu haliat iinggoti sidea anggir ondi. Dob salpi iilahi sidea, maranggir ma sidea, hapitusa, ipangan sidea ma nitak ai, anjaha iparsadukhon iparsuaphon nasida ma anggir ai, iparhalinohkon sidea ma tanganni dompak bulan ai.
Tidak ada komentar:
Posting Komentar